Luk 1 | WAJ | STEP | Boo Tioopiri-o, a vaidi nnoonna yoketaakuavee. Yisuuva ti tasipama varioo ivo mmoori uu mmayaayaiyauvaa kaayau vaidiiya yaata utida hakuataraatarama fafaara reeravai.

Luke 1

Toosa hareera kuavai

1 Boo Tioopiri-o, a vaidi nnoonna yoketaakuavee. Yisuuva ti tasipama varioo ivo mmoori uu mmayaayaiyauvaa kaayau vaidiiya yaata utida hakuataraatarama fafaara reeravai. 2 Vaidiiya Yisuuva toosa hara uu mmooriivaa teeda inna mmayaayaivaa rikiada kiaa mmuuya inna mmooriivaa teeda ti kiaa ti mmuuvaa iya hakuataraatarama fafaara reeravai. 3 Fafaara rooduu neeta iyauvaara yaata utuee rikiee fafaarama i mmiauvaara ni yoketainoo. Na hokoba suai iya roo kua mmuakiaayauvai haitatuuma tee aa fafaara aavaa na rikiee verepidiri oyaivaudiri safuuma fafaarama i mmiaunoo. 4 A Yisuuva uu mmooriivaa rikiaannaivaara kutaavaivee kianeeraivaara na aa fafaara aavaa safuuma fafaarama kiee i mmiaunoo.

Aangeraivo Yuvuaanaa mmatoo suaivaara tiravai

5 Herooto vaidi Yutayaiya kieetavai varuu suaivaki kati Anutuuqaara puara hudeera vaidiivaa nnutuuvo Sakariaaso hara kioo variravai. Inna oyai kiisaivaa nnutuuvo Aviaava ari nnaataivaa nnutuuvo Irisaveeto mmuaa oyai pinaivaa nnutuuvo Aroonaa oyaivakidiri diiteeravai. 6 Ivaitana Udaanga Anutuuqaa avuuvau yoketaama hara kiada varida inna kua mmaanna tuu kuaivaata iva tuu kua mmuakiaayauvaatama rikiada yoketaama iiravai. 7 Irisaveeto hama nnaakara mmateera kati varuduu hama ivaitana nnaakaraatauduu eeyaavaitana yotera ngiaabai kieeravai.

8 Sakariaasoota ari tasipama mmoori varooyaatama nuunaira nnau pinaivaki ngiari mmoori vareera suaivo nnuduu Sakariaaso Anutuuqaa avuuvau ari kati puara hudeera mmooriivaa iiravai. 9 Ivo iinnonno tooduu tupaa ari seenaiya iirayaama mmoori varoo vaidiiya iida tooduu Sakariaasaa nnutuuvo vairavai. Vauduu too ivo yatari rana suuda yoketaa vuuvaa varoo Udaanga Anutuuqaa nuunaira nnau pinaivaki vo atau yoketaa tuanaa voovaki vioo yeena tapiivaki ivaa mmuturinara viravai. 10 Vioo varuduu yatari rana mmuturira suaivaki kaayau gioonna kiaapuuya mmaanai duuya yaaku varada varuduu 11 oro tooduu Udaanga Anutuuqaa aangeraa voovoono tuoo yatari rana mmuturira yeena tapiivaa yaadudainningiaa dioo vauduu 12 too Sakariaaso pinaama aatuunno ari vo vuayaatavai utuoo pinaama biribiriiravai. 13 Biribiruuduu aangeraivo tunoo: Sakariaaso, sa aatuunna varianee. Vaa Anutuuqo i yaaku vareera kuaivaa rikiaivai. Kiisa suai i gioonnaivo Irisaveeto i mmaapuvai mmataanaravai. Fai mmatanai eenoo inna nnutuuvaa Yuvuaano kianee. 14 Fai itaino i ausaivo yoketainai a sirigainaravai. Fai kaayau gioonna kiaapuuyaatama inna mmatoovaara fai sirigakiaaravai. 15 Fai ivo Udaanga Anutuuqaa avuuvau nnoonna vaidivai varinaravai. Sa tino too ivo vuaina nnooriivaata kapikarai nnooriivaatama nnaivee. Ari mmatai suaivakidiri Mmannasa Yoketaivo fai inna aakiaivaki varioo suvuainaravai. 16 Fai ivo gioonna kiaapu Isarairaiya tinai rikiada fai kaayau saiyaano hanigiada Udaanga Anutuuqaa kuaivaa keenaa rikiaaravai. 17 Fai ivo Udaangaivaa tauraa vioo nnaaruaa vaidi forofetaa Irayaanna roosiima fai yaagueeqama varinaravai. Fai ngiari kookiaiya voovau varikiai ngiari mmaapuuya voovau varikiai fai yapooma ivoono iya tinai teeda mmuaavau yoketaama variaaravai. Gioonna kiaapuuya Anutuuqaa kuaivaa rikiadaata yaatareeraiya fai ivo iya tinai hanigiada safuuma variaiya tinni yoketaira aataruuvau nnaasu variaaravai. Ivo gioonna kiaapuuya tinai iya ngiari Udaangaivo nninaraivaara teerakiaaravaivee, tiravai.

18 Tuduu rikioo Sakariaaso tunoo: Dataama na i kuaivaa rikino kutaavai vainarannee? Na ngiaabai kiauko ni naataivo yotera kiainoo, 19 tuduu rikioo ivo inna sai tunoo: Ni nnutuuvo Gavirieerovee. Na Anutuuqaa avuuvau diaunoo. Ivoono ni titaikiai tiee aa na kua kiau mmayaaya yoketaa aavaa i kiaa i mminara tummuauvai. 20 Hama a ni kua aavaara kutaavaivee kiannanoo. Anutuuqo mmataama kiai suaivaki fai ni kuaivaa kaanaivo vainaravai. A hama ni kuaivaara kutaavaivee kiannaivaara fai hama a kua tinaravai. Fai a kua seemuaa varieennanna fai na i kiaa i mmiau kuaivo kutaavai vainai rikiee fai a kava kua tinaravaivee, tiravai.

21 Gioonna kiaapuuya mmaanai Sakariaasaara faannaida varida ivo hokoba suai nuunaira nnau pinaivaki varuuvaara yaata utida varuduu 22 ivo mmaanai tuoo hama iyaata kua tira kua seemuaa varuduu iya yaata utida tunoo: Vaa ivo mmannasa ari vookaraivaa nuunaira nnau pinaivaki taivaivee, tuduu rikioo ivo hama yopeema iya kua sai tirainno mmanna yaakuuvaadiri iya vita vitairavai.

23 Vita vitauduu yapooma nuunaira nnau pinaivaki ari mmoori varoovo taikooduu rikioo ari nnauvakira viravai. 24 Vioo vioo oro hara kioo varududuu nnaagiai ari nnaataivo Irisaveeto nnaakara sunnainno yaaku sai kuraagavai ari nnauvaki nnaasu hara kioo variravai. 25 Hara kioo varioo tunoo: Udaanga Anutuuqoono niiyara yoketaavaivee kiaa kioo nnaakaraivaa ni mikiai hama na gioonna kiaapuuya avuuvau mmannammanna mmamma maisakiauvai. Vaa taika kiaivaivee. Irisaveeto itaa kua tiravai.

Aangeraivo Yisuunna mmatoovaara tiravai

26 Irisaveeto kuraaga yaaku saivai sainaidiri mmuaa kuraagavai nnaakara sunnainno varuduu Anutuuqo aangeraivaa nnutuuvo Gavirieeraa titooduu ivo tuoo mmata Karirayaa vau yoosinna Nasareeta ivakira viravai. 27 Vioo kiaatanna hama vaidi tasipama varuuvaa Anutuuqaa kuaivaa kiaa mminara viravai. Davuitiinna oyaivakidiri diitoo ngiaammuauvaa nnutuuvo Yoosiipo ii kiaatanna ivaa varaanara kuaivaa kiaa teerama kieeravai. Ii kiaatanna ivaa nnutuuvo Mariaavavee. 28 Aangeraivoono numa inna tunoo: A yoketaamainna variannannee? Udaanga Anutuuqo i too kaayauma aiyara yoketainoo. Ivo i tasipama varinoo, 29 tuduu rikioo Mariaava aangeraivo tuu kuaivaara ari vo vuayaatavai utuoo oyaivaara kaayauma yaata utiravai. 30 Yaata utuduu rikioo aangeraivo Mariaanna tunoo: Mariaa-o, sa aatuukianee. Anutuuqo a variannaivaa too kaayauma aiyara yoketainoo. 31 Fai yapooma a nnaakara sunnainna mmaapuvai mmata kiee inna nnutuuvaa Yisuuvavee kianee. 32 Fai ivo kieetavai varinai gioonna kiaapu mmatayaiya innara kiaara: Anutuuqo mmuakiaa mminnamminnaavai yaataraivaa Mmaapuvovee, kiaaravai. Udaanga Anutuuqo tino fai ivo ari nnaakunna Davuitiinna mmaataivau kieetavai varinaravai. 33 Fai ivo tupatupaa Yakoopaa uru nnaakaraiyara dinaravai. Dioo vainono fai hama inna diraivo taikaanaravaivee, tiravai.

34 Tuduu rikioo Mariaava aangeraivaa tunoo: Na kiaatannavai variee hama na vaati varauvai. Na dataama kiee nnaakara sunnainarannee? 35 tuduu rikioo aangeraivo inna sai tunoo: Mmannasa Yoketaivoota Anutuuqo mmuakiaa mminnamminnaavai yaataraivaa yaagueeqaivootama i rummua apinaravai. Itaama vaikiai a nnaakara sunnaakiannaivaara gioonna kiaapuuya i nnaakaraivaara kiaara: Ivo yoketaa tuanaa ari vookaraivai. Ivo Anutuuqaa Mmaapuvaivee, kiaaravai. 36 Ai nnayaanna Irisaveetaara yaata utuee rikiaanee. Ivo hama nnaakara mmatainoo kiaavo ivo yoteravai varioo vaa nnaakara sunnainoo. Inna kuraagaivo yaaku saivai sainaidiri mmuaavai vaa taikainoo. 37 Anutuuqo inna mmuakiaa mmoori aataruvai iira nakaaraivo fai ivo iinaree kiaa kioo fai aikiooma iinaravaivee, 38 tuduu rikioo Mariaava inna sai tunoo: Na Udaanga Anutuuqaa mmoori varau kiaatannavaivee. Kii ivo a kianna kuaivaa ni iikiaivee, tuduu rikioo aangeraivo inna pikioo viravai.

Mariaava oro Irisaveetaa tasipama variravai

39 Vuduu nnaagiai kiisa suaivo taika kiooduu Mariaava diitoo taapi suvuau yoosinnaivakira akiairauduu vioo vioo oto Yutayaa mmataivaki vau yoosinna kiisa voovakira viravai. 40 Vioo vioo oro Sakariaasaa nnauvaki vioo tooduu Irisaveeto ivaki varuduu too inna tunoo: A yoketaamainna variannannee? 41 tuduu rikioo Irisaveeto Mariaanna kuaivaa rikioo saivaata inna nnaakaraivo inna ausaivaki korokorooravai. Korokorooduu Mmannasa Yoketaivo inna yaagueeqama tasipama varuduu 42 ivo pinaa kuavai tioo inna tunoo: Anutuuqo aiyara yoketairaivo mmuakiaa gioonnaiyara yoketairaivaa yaataraivai. Ii i nnaakara a mmataanara ivaara Anutuuqaa yoketainoo. 43 A ni Udaangaivaa kaano variannaikua aaniira a niiyara yaata utuee niisi ngiannano ni yoketainnee? 44 A niisi ngiee niiyara yoketaavee kiannani na rikiau saivaata ni nnaakaraivo inna yoketaikio korokoroonoo. 45 Anutuuqo i kiaa i mmuu kuaivaa kutaa iinaravee kiannaivaara Anutuuqo aiyara yoketaikiai a yoketaakiannanoo, tiravai.

Mariaava Anutuuqaara kua yoketaivaa tiravai

46 Tuduu Mariaava tunoo:

- Ni Udaangaivaara kaayauma ni yoketainoo.

47 Anutuuqo aataru maisaivakidiri ni vitaanaraivaara ni yoketainoo. 48 Na mmanna kiaatannavai variee inna mmoori varee variauvaara niiyara yaata utiivaara ni yoketainoo. Anutuuqo yaagueeqama variivoono ari vookarai aataruuvaa niiyara iivaara mmuakiaa gioonna kiaapu aa ta variaunnaiyaata nnaagiai variaaraiyaatama niiyara yoketaavaivee kiaaravai. Anutuuqaa nnutuuvo yoketaa tuanaa ari vookaraivai vaivai. 50 Nnaaru varuuyaatama aanna makee ta variaunnaiyaata nnaagiai variaaraiyaatama Anutuuqaara mmuduuya rikio fai Anutuuqo iyara boo tinaravai. 51 Gioonna kiaapuuya ngiariiyara mannaka tida ngiariiyara nnaasu yaata utuuya Anutuuqo yaagueeqama iya titooduu vida raubiriida variravai. 52 Anutuuqo vaidi kieeta yaagueeqauya vitoo aduoo yapeeravai. Vaidi kumina aduoo varuuya vitoo aruoo yapeeravai. 53 Gioonna kiaapu yeenna rauya ivo yeennaiyauvaa iya mmuduu iya suvuairavai. Gioonna kiaapu hoona suvuauya ivo titooduu kuminaya viravai. 54 Ari kua kutaivaa nnaaru ti taato nnaakukiaiya kiaa mmuuvaa iinno ari mmoori vareera gioonna kiaapu Isarairaiya tasipama varuduu iya yoketaama variravai. 55 Ivo Aaparahaamaaraata ari uru nnaakaraiyaraatama hama taunniravai. Iyara tupatupaa boo tiravaivee. 56 Mariaava itaa kua kiaa taika kioo Irisaveetaa tasipama varioonnonno taaravooma kuraaga taa kioo ari yoosinnara viravai.

Irisaveeto Yuvuaanaa mmateeravai

57 Mariaava vuduu Irisaveeto nnaakara mmataanara suaivo vainima nnuduu mmaapuvai mmateeravai. 58 Mmata kiooduu mmuaa yoosinna varuuyaata ari seena tuanaiyaatama Anutuuqo innara kaayauma boo tuduu nnaakaraivaa mmata kioo kuaivaa rikiada inna tasipama sirigairavai.

59 Sirigama kiooduu varududuu suaivo yaaku saivai sainaidiri taaravooma suaivo nnuduu rikiada gioonna kiaapuuya nnaakaraivaa mmammaivaa hatokaara nnida ari koonna nnutuuvaa Sakariaaso innara kiaara uuduu 60 ari kaanoono ooqoo tioo tunoo: Sa itaa kua kiatee. Inna nnutuuvo Yuvuaanovee, 61 tuduu rikiada inna tunoo: Hama i seena voovoono aa nnutu aavaa varaivaivee, 62 kiaa kiada iya ngiari yaakuuyauvaadiri koova inna nnutuuvaa kiaiveera mmata mmatairavai. 63 Mmata mmatauduu too Sakariaaso yanaivau fafaara raanaraivaara tuduu oro varada inna mmuduu fafaara roo tunoo: Inna nnutuuvo Yuvuaanovee, tuduu rikiada mmuakiaaya kaayauma nnikiarairavai. 64 Iya nnikiarau saivaata Sakariaasaa mmaakiriivo korooduu kava kua tioo Anutuuqaara kua yoketaivaa tiravai. 65 Tuduu inna seena mmuakiaaya nnikiaraida aatuuda variravai. Varuduu mmuakiaa gioonna kiaapu Yutayaa mmataivau kaayau taapi suvuauvaki varuuya ii mmayaaya ivaa rikiada kaayau kua tiravai. 66 Kua tida ngiari yaata tinniyaa vau kuaivaa yaata utida tunoo: Aa nnaakara aavo yokeenno fai dee mmoorivai iinarannee? kiaa kiada Udaanga Anutuuqo inna tasipama varuuvaa rikiada itaa kua tiravai.

Sakariaaso Anutuuqaa kuaivaa kiaa kookieeravai

67 Nnaakaraivaa koonna Sakariaasaa aakiaivaki Mmannasa Yoketaivo suvuai kiooduu iva nnaagiai varinaraivaara kuaivaa kiaa kookieema kioo tunoo:

68

Kii ta gioonna kiaapu Isarairaiya
- Udaanga Anutuuqaara kiaara:
- Yoketaavaivee, kiaaravee.
- Ivo ari gioonna kiaapuuya ti tasipama iinno
- ti mminnamminnaa maisaiyauvaa
- irisaivaa yapaivaara ta innara kiaara:
- Yoketaavaivee, kiaaravee.

69 Vaa ivo ari mmoori vareera vaidiivaa Davuitiinna oyaivakidiri vaidi voovai vita yapa kiaikio fai ivoono yaagueeqama varioo ti vitoo aataru yoketaivau ti yapaanaravai. 70 Ivaara Anutuuqo nnaaruaa vaidi forofetaa yoketaa tuanaiya ari kua kutaivaa kiaa mmioo tunoo: 71 Na ngii nnammutuaiya yaataree mmuakiaa gioonna kiaapuuya hama ngiiiyara mmuduuya ruaiya yaataraanaravaivee, 72 kiaa kioo tunoo: Na ngii taato nnaakukiaiyara boo kiaivaara na kua kiaa teerama kiaivaa fai na iinaravaivee. Na kua yoketaa tuanaivaa yeena rau kioovaa iya kiaa mmuuvaa hama taunnukiaanaravaivee, 73 kiaa kioo ti nnaakunna Aaparahaamaa ari kua kutaivaa tiiyara tunoo: Na iya nnammutuaiya yaataree yoosinna yoketaivaki iya yapa kinai mmuakiaaya ngiari varira suaivaki iya ni mmooriivaa varada hama aatuuda variaaravai. Iya yoketaama safuuma ni avuuvau variaaravaivee. Anutuuqo itaa kua tiravai. 76 Sakariaaso itaa kua kiaa kioo ari mmaapuuvaa tunoo:

- Ni maapu-o, eenoo Udaangaivaa tauraa viee
- innani aataruuvaa teerama kinai
- fai gioonna kiaapuuya aiyara kiaara:
- Anutuuqo mmuakiaa mminnamminnaavai
- yaataraivaa forofetaakuavee,

77 tikiai a gioonna kiaapuuya kiaa mmiee tinara: Ngiingii mminnamminnaa maisaiyauvaa Anutuuqaa kiaa kookieema kikio fai ivo ngii mminnamminnaa maisaiyauvaa ruga kioo ngii vita yoketaivau yapaanaravaivee, tinaravaivee. 78 Ivo ngiau aapuuvakidiri mmeekia tai vaidiivaa titano tuoo mmuakiaaya tiiyaa taanaravai. 79 Gioonna kiaapu vooya upisiivaki varida putiraivaara aatuukiaiyayaa taiveeraivaara titano tiinaravai. Ivoono fai ti vitoo ausa nuufa tasipama varira aataruuvaa ti vitaakiaiveera titano tiinaravaivee. Sakariaaso itaa kua tiravai. 80 Itaa kua kiaa kioo varuduu ari mmaapuuvo varioonnonno yokeema kiooduu rikioo inna mmuduuya riraivo pinaama Anutuuqaara vauduu ivo koo mmuyai gaanga yoosinnaivaki varioonnonno gioonna kiaapu Isarairaiya avuuvau kooyaa nninara suaivaara faannairavai.